Kiên trì “đãi cát tìm vàng” cho văn học thiếu nhi

Văn học thiếu nhi lâu nay luôn được xem là thiếu lực lượng viết. Tuy nhiên, trong hành trình 8 năm Dự án hỗ trợ Văn học thiếu nhi được triển khai đã có những bước khởi sắc đáng kể. Liệu từ kết quả này có khiến bức tranh về văn học thiếu nhi thay đổi? 

 
Văn học thiếu nhi có thêm lực lượng viết?

Bắt đầu từ năm 2006 văn học thiếu nhi nước nhà khởi động Dự án Hỗ trợ Văn học văn học thiếu nhi Việt Nam - Đan Mạch. Từ đó đều đặn tạo ra các cuộc thi văn học thiếu nhi dưới hai hình thức là sáng tác truyện ngắn và tranh truyện. Bên cạnh sự tham gia của các nhà văn như Trần Đức Tiến, Trần Quốc Toàn, Nguyễn Thái Hải, Thu Trân, Kao Sơn thì cuộc vận động đã “phát hiện” và trở thành những bà đỡ khá mát tay cho một loạt các cây bút trẻ, cây bút nghiệp dư bước vào con đường sáng tác cho thiếu nhi cũng như tạo ra đội ngũ cộng tác viên thân thiết, gắn bó với Nhà xuất bản Kim Đồng.

Có thể kể đến các tác giả như Trương Tiếp Trương là người hoạt động trong lĩnh vực quảng cáo. Mặc dù có tham gia dịch thuật văn học và viết truyện ngắn nhưng vẫn là một cái tên còn khá xa lạ với với văn học thiếu nhi. Đến năm 2010, anh đoạt giải nhất cuộc thi sáng tác cho thiếu nhi với chủ đề Đối thoại với thiên nhiên. Giải thưởng như một sự khích lệ lớn, sau đó đã khiến anh gửi thêm cho nhà xuất bản Kim Đồng một số tác phẩm sáng tác cho thiếu nhi. Và Nhà xuất bản Kim Đồng đã tập hợp và in thành cuốn sách Đàn vịt bơi qua sông.

Nhà văn Nguyên Hương với tác phẩm Chuyện kể bốn mùa cũng cùng giải thưởng cao nhất với năm của Trương Tiếp Trương. Mặc dù Nguyên Hương là nhà văn đã từng có nhiều sáng tác dành cho thiếu nhi cũng như giải thưởng văn học thiếu nhi. Tuy nhiên, kể từ sau giải thưởng trong dự án Hỗ trợ Văn học thiếu nhi giữa Việt Nam và Đan Mạch chị có một số đầu sách xuất bản tại Nhà xuất bản Kim Đồng như Cậu bé trần gian và những chuyến rong chơi, Những truyện hay viết cho thiếu nhi của Nguyên Hương…

Tác giả Lục Mạnh Cường ở tận Hà Giang, sau hai cuộc thi bén duyên với giải nhì của cuộc Vận động sáng tác dành cho thiếu nhi năm 2008 và 2009 với chủ đề Một ngày kỳ lạ và chủ đề Bước qua hai thế giới. Giải thưởng đã trở thành chiếc cầu nối cho Lục Mạnh Cường thành người quen của Nhà xuất bản Kim Đồng với cuốn sách Cây Pacpết được xuất bản sau đó.

Ngọc Linh là một cây bút trẻ được giải nhất năm 2012 với tác phẩm Bộ ba hoàn hảo. Giải thưởng đến bất ngờ đã khiến tác giả đầy hứng khởi trên con đường chinh phục văn học thiếu nhi. Sau thành công của giải thưởng, nhà xuất bản Kim Đồng đã in cho Ngọc Linh cuốn sách MCB những tên cướp tốt bụng.

Bên cạnh các tác giả kể trên, còn nhiều tác giả từng ẵm giải thưởng đã và đang trở thành cộng tác viên thân thiết, đầy hứa hẹn cho văn học thiếu nhi, như tác giả Nguyễn Ngọc Hoài Nam một kỹ sư xây dựng, giành giải cao nhất trong cuộc thi chủ đề Vượt qua sợ hãi - 2013. Sự quan tâm và nhiệt tình với văn học thiếu nhi đã khiến ban tổ chức cuộc thi hi vọng trong thời gian tới sẽ xuất bản những sáng tác của anh. Hay tác giả Đinh Thị Thu Hằng, là người làm nghề kinh doanh nhưng với giải nhì năm 2012, chị cũng trở thành cộng tác viên với Nhà xuất bản Kim Đồng…

Kiên trì “Đãi cát tìm vàng”

Tại cuộc toạ đàm về văn học thiếu nhi, Tổng biên tập Nhà xuất bản Kim Đồng, ông Nguyễn Huy Thắng cho biết: Cuộc vận động hay cuộc thi nào rồi cũng hết nhưng Nhà xuất bản thì còn mãi và phải nuôi dưỡng những tác giả trưởng thành từ các cuộc thi đó. Ông cũng khá lạc quan khi nhìn thấy một đội ngũ các cây bút trẻ đã dành sự ưu ái cho văn học thiếu nhi.

Quan điểm phát hiện, nuôi dưỡng những tác giả từ những cuộc thi là mục đích tốt đẹp của ban tổ chức. Ở các cuộc thi văn chương nào cũng vậy, không riêng gì văn học thiếu nhi. Có không ít tác giả, sau khi giành giải thưởng đã tiếp tục con đường văn chương mà mình đã lựa chọn. Tuy nhiên, cái khó của văn học thiếu nhi là lực lượng viết còn chưa nhiều và không rầm rộ. Muốn có được đội ngũ chuyên tâm cho văn học thiếu nhi là mơ ước của độc giả và những người làm công tác xuất bản. Vậy nhưng, mong muốn này rất khó trở thành hiện thực. Chúng ta vẫn biết, để chuyên tâm và sống được với văn học thiếu nhi từ trước đến nay vẫn chỉ có nhà văn Nguyễn Nhật Ánh làm được. Vì thế, văn học thiếu nhi phải chấp nhận “đi đường vòng”, chấp nhận những tác giả nghiệp dư đến với văn học thiếu nhi. Hi vọng từ giải thưởng như một sự ghi nhận, một cú hích để khơi dậy lòng yêu trẻ thơ, tình yêu văn chương để họ có đóng góp cho văn học thiếu nhi. Vài năm gần đây, thỉnh thoảng chúng ta vẫn nghe những thông tin về một cô giáo, một người làm kinh doanh, một kỹ sư… giành giải cao trong các cuộc thi văn học thiếu nhi, xem ra không còn là điều xa lạ.

Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại, công việc tìm kiếm tác giả viết cho thiếu nhi vô cùng gian khó, đòi hỏi cả sự kiên trì ở người cầm bút và người làm xuất bản. Chúng ta thử nhìn thẳng vào sự thật, từ khi khởi động dự án năm 2006, cho đến nay đã 8 năm. Thế nhưng 8 năm qua, số tác phẩm của các tác giả được giải thưởng và được kỳ vọng cũng chỉ xuất bản 1,2 đầu sách, phần lớn là một. Chỉ có tác giả Nguyên Hương - người xác định là chuyên tâm viết văn thì có số lượng sách nhiều hơn và có thể đáp ứng kỳ vọng của độc giả, nhà xuất bản. Còn lại, phần đa là những tác giả làm công việc khác để sinh sống. Văn chương hay văn học thiếu nhi chỉ là một nhánh nhỏ trong vô vàn đam mê của họ. Nên không có rằng buộc gì, không có sự thúc ép nào được đặt ra. Tất cả chỉ có thể dựa trên một cơ sở mang tính cảm tính là tình yêu văn học thiếu nhi. Vì vậy, họ ra được cuốn sách nào góp thêm cho văn học thiếu nhi đã là đáng quý và đáng trân trọng lắm rồi. Tất nhiên để họ từ một người viết nghiệp dư mà chuyên tâm cho văn học thiếu nhi thì còn gì bằng. Nhưng có lẽ đó là ước muốn xa xỉ hoặc kỳ diệu và chúng ta chỉ có thể chờ đợi xem liệu trong tương lai điều đó có thành sự thật hay không.